Bazylia wonna

Ocimum basilicum L. Bazylia.

Ojczyzną bazylii, jednorocznej rośliny z rodziny wargowych, są Indie. Jednakże bardzo wcześnie rozpowszechniła się ona w całej południowej Azji, północno–wschodniej Afryce i tropikalnej części Ameryki. Obecnie uprawiana jest w większości krajów południowej i środkowej Europy, jak również w Polsce.

W uprawie znajduje się szereg form (podgatunków) różniących się cechami morfologicznymi, ale przede wszystkim składem olejku. I tak w Europie i Ameryce uprawia się formy o delikatnym zapachu (olejek zawiera w przeważającym procencie metylochawikol i linalol) zaś w ZSRR i Afryce formy o większej zawartości kamfory.

Cała część nadziemna rośliny wydziela przyjemny balsamiczny zapach, który związany jest z obecnością olejku (0,1—0,45%), a głównym składnikiem jego są metylochawikol i linalol, ponadto w niewielkich ilościach występuje kamfora i cynamonian metylu. Poza olejkiem w liściach bazylii stwierdzono obecność karotenu i flawonoidów (rutyny) oraz goryczy. Zapach bazylii zbliżony jest do charakterystycznego zapachu cynamonu Ziele bazylii pobudza wydzielanie soku żołądkowego, przyspiesza trawienie oraz zwiększa przyswajanie pokarmów. Posiada ponadto właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne oraz zapobiega wzdęciom.

Najbardziej cenny jest świeży surowiec, gdyż podczas suszenia i przechowywania zachodzą straty łatwo lotnych składników aromatycznych. Świeże liście bazylii stosowane są w kuchni francuskiej jako dodatek do sałat, zielonych sosów, zup, dań mięsnych, serów i twarogów. Szczególnie dobrze komponuje się bazylia z potrawami przyrządzanymi z pomidorów.

Także w kuchni gruzińskiej, ormiańskiej i azerbejdżańskiej — świeże liście bazylii dodawane są do wielu potraw narodowych. Mimo, że wysuszony surowiec ma gorsze walory smakowo-zapachowe, jest popularną przyprawą zarówno w Europie, jak i krajach Wschodu.

Utarte na proszek liście posiadają korzenny, lekko kwaśny smak i razem z innymi przyprawami są stosowane jako przyprawa do sosów, warzyw, potraw z mięsa i sera. Duże znaczenie odgrywa bazylia w przemyśle spożywczym jako przyprawa do wędlin, konserw mięsnych i warzywnych oraz koncentratów spożywczych.

Bazylia zmieszana z rozmarynem może zastępować sól.

Przy daniach podawanych na gorąco bazylię dodaje się na 10 min. przed zakończeniem gotowania lub pieczenia.